مطالعه ی تطبیقی صحنه نجات بیژن توسط رستم در نگاره های شاهنامه های دو مکتب تیموری و صفوی

داستان بیژن و منیژه یکی از داستان های زیبای شاهنامه فردوسی است. که نگاره های مصور شده نجات بیژن از چاه به عشق بین این دو دلداده و پایان جدایی آن ها اشاره می کند. پژوهش حاضر با هدف تحلیل صحنه« نجات بیژن از چاه توسط رستم» در شاهنامه های مکتب های تیموری و صفوی انجام گرفته است. از این رو در بستری تاریخی و با اتکا به تصاویر شاهنامه های دو مکتب تیموری و صفوی، به تجزیه و تحلیل نمونه های جمع آوری شده و همچنین نگرش تطبیقی وجوه اشتراک و افتراق نگاره های این دو مکتب پرداخته شده است. نگارگران علی رغم تفاوت های سبکی و اندازه، که طبیعتاً طی گذشت زمان مشخصی از مکتب تیموری تا مکتب صفوی، بنا به سلایق و نوع حکومت حامیان درباری، به هنر و ادب، با تأسیس کارگاه های سلطنتی و به کار گرفتن برترین هنرمندان زمان خویش در پیشرفت و تحول صحنه آرایی ها، ترکیب بندی، رنگ و پوشش افراد ایجاد شده است. در مکتب صفوی ترکیب بندی از حالت هندسی و ساده دوره ی تیموری، به نوآوری در ترکیب بندی بیشتر گرایش پیدا کرده، ترکیب بندی دایره ای و حلزونی بیشتر بکار برده شده است. استفاده از رنگ های متنوع در نگاره های مکتب صفوی، نسبت به مکتب تیموری، بیشتر شده و عناصر طبیعی به علت رابطه ی صفویان با اروپاییان، به سمت حجم پردازی و طبیعت گرایی گرایش پیدا کرده است. از دو بعدی و یکنواختی نگاره های مکتب تیموری خبری نیست. پوشاک نیز یکی از عناصر مهم دیگری است، که طی گذشت زمان و تغییر حکومت از مکتب تیموری به صفوی کاملاً متفاوت شده و بخوبی خود را در نگاره ها نشان می دهد. اما نگارگران با حضور این تفاوت-ها، به زبان تصویری یکسان و ترکیب بندی های مشابه با حضور سه عنصر اصلی غالب صحنه بیژن و منیژه و رستم رسیده اند.